De Vaartse Rijn was ook in de zestiende eeuw een belangrijke scheepvaartroute voor Utrecht. De sluis bij Vreeswijk was dan ook de verantwoordelijkheid van de stad. In de middeleeuwen was bij de sluis een bolwerk aangelegd, de Gildenborch. Geen overbodige luxe, want de sluis was vaak het doelwit van oorlogsgeweld.
Op 23 juni 1585 werd Vreeswijk geplunderd door troepen in Spaanse dienst. Dat soort plunderingen kwam regelmatig voor omdat er altijd achterstanden waren met de uitbetaling van de soldij. De inwoners van Vreeswijk staken in 1585 zelf hun middeleeuwse kerk in brand om te voorkomen dat de Spaanse soldaten de kerk als bolwerk zouden gebruiken.
