De Vaartse Rijn was ook in de zestiende eeuw een belangrijke scheepvaartroute voor Utrecht. De sluis bij Vreeswijk, waar de schepen doorheen moesten, was dan ook de verantwoordelijkheid van de stad. In de middeleeuwen was bij de sluis een verdedigingsfort aangelegd, de Gildenborch. Geen overbodige luxe, want de sluis was vaak het doelwit van oorlogsgeweld.
Op 23 juni 1585 werd Vreeswijk geplunderd door Spaanse troepen. Dat kan je zien op deze bron. Dit soort plunderingen kwam regelmatig voor omdat er altijd achterstanden waren met de uitbetaling van de soldij. De inwoners van Vreeswijk staken in 1585 zelf hun middeleeuwse kerk in brand om te voorkomen dat de Spaanse soldaten de kerk als eigen verdedigingsfort zouden gebruiken.
