Lech Wałęsa was een Poolse arbeider die zich uitsprak tegen het communistische bewind van de Sovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog in Polen. Hij groeide tot een van de leiders van het Poolse verzet tegen het communisme als voorman van de Poolse vakbondsbeweging Solidariteit. Bij de eerste volledig vrije verkiezingen van Polen in 1990 werd Wałęsa gekozen tot minister-president van Polen.
Hij heeft als minister-president veel hervormd in Polen: hij introduceerde de vrijemarkteconomie en ook vond hij het belangrijk om goede relaties te onderhouden met westerse landen, waaronder met Nederland. Op de foto zie je Wałęsa links van de toenmalige koningin Beatrix op Amsterdam Centraal, waar hij per trein naartoe was gereisd.
Solidariteit - Solidarność
Wałęsa werd tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren in een Poolse arbeidersfamilie. Na de Tweede Wereldoorlog werd Polen veroverd door de communistische Sovjet-Unie, waar landen zoals Polen als onderdeel van deze Unie werden bestuurd. De meeste Oost-Europese landen kwamen zo onder de communistische invloedssfeer, waar de West-Europese landen het kapitalisme aanhingen onder invloed van Amerika. Deze tweedeling noemen we de Koude Oorlog en duurde tot 1991, bij het uit elkaar vallen van de Sovjet-Unie.
Het communisme gaat uit van het gemeenschappelijke bezit van alle middelen in de staat, waardoor iedereen gelijk zou kunnen zijn. Uiteindelijk zouden zaken als geld daarom niet meer nodig zijn. In de realiteit was dat anders. Door middel van collectivisatie, het oprichten van collectieve boerderijen, en een snelle industrialisatie wordt de Sovjet-Unie wel een industriële grootmacht, maar een groot deel van de bevolking profiteerde hier niet van. Er was regelmatig hongersnood, de omstandigheden voor arbeiders waren slecht en de Sovjet-Unie werd langzamerhand een totalitaire dictatuur. Dat betekende dat de hele maatschappij ondergeschikt was aan de overheid. Andersdenkenden en politieke tegenstanders werden opgepakt. Het communisme was als enige ideologie toegestaan. Tegen dit regime waren regelmatig stakingen en protesten, bijvoorbeeld van arbeiders. Wałęsa was een van deze protestvoerders - zo demonstreerde hij tegen de enorme stijging van voedselprijzen en kwam hij op voor de rechten van arbeiders. De regering in Polen stond in 1980, na een groot protest onder leiding van Wałęsa, de oprichting van vakbonden toe. Hij ontwikkelde zich tot de leider van de arbeidersvakbondsbeweging Solidarność, vertaald naar Solidariteit, dat zich uitsprak tegen het communisme.
De Poolse overheid kampte echter nog steeds met veel protesten en stakingen. In 1981 greep de overheid hard in: demonstraties werden neergeslagen en Wałęsa werd opgepakt. Nadat hij werd vrijgelaten, vluchtte hij weg uit Polen. De sociale onrust bleef echter, totdat de Sovjet-Unie en de communistische overheid van Polen begonnen te wankelen. Vrije verkiezingen werden langzamerhand toegestaan. De eerste volledige vrije verkiezingen in 1991 met de val van de Sovjet-Unie werden gewonnen door Wałęsa. Hij heeft veel betekend voor de hervorming van Polen na de Koude Oorlog, maar door controverses en verdenkingen van spionage tijdens de Koude Oorlog werd hij niet herkozen voor een tweede termijn.
Wist je dat?
De reden dat Het Utrechts Archief alle foto's van de Nederlandse Spoorwegen, de N.S., heeft, komt omdat het archief van de NS hier wordt bewaard. Wil je dus iets over vroeger weten of zien van de Nederlandse Spoorwegen? Kom dan vooral eens langs bij het archief!
